پس از زایمان بدن مادر با توجه به تغییرات هورمونی و فیزیولوزی آماده شیر دادن به نوزاد می گردد. در این زمان سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در گردش خون به طور ناگهانی افت کرده و بدنبال آن ترشح هورمون پرولاکتین با سرعت افزایش می یابد و شرایط برای تولید شیر فراهم می گردد. از موارد مهم در تولید شیر داشتن تغذیه مناسب و با کیفیت است بنابراین مادر باید از یک الگوی مناسب تغذیه ای پیروی کند. هر چند مادران در این مرحله نگران افزایش وزن خود در هنگام بارداری بوده و می خواهند به وزن پیش از بارداری برسند اما باید بدقت به نیاز های تفذیه ای دوران شیر دهی توجه کنند.
تغذیه درزمان شیردهی بخصوص در مادرانی که انحصاراً با شیر خود نوزاد را تغذیه می کنند بسیار مهم و دریافت مواد مغذی اضافی را می طلبد. ترکیب شیر مادر براساس رژیم غذایی مادر تغییر کرده بعنوان مثال ترکیب اسید های چرب شیر منعکس کننده نوع چربی هایی است که مادر از رژیم غذایی دریافت می کند. بطور معمول محرک اولیه برای تولید و ترشح شیر، مکیدن پستان مادر توسط شیر خوار است که باعث انتقال سیگنال به مغز مادر شده و پروسه جاری شدن شیر در پستان فعال می گردد.
انرژی:
برای تولید 100 میلی لیتر شیر، مادر نیاز به مصرف حدود 67 کیلوکالری انرژی دارد. طبق منابع علمی، مازاد نیاز مادر به انرژی در 6 ماهه اول شیردهی 330 کیلوکالری و در 6 ماهه دوم 400 کیلوکالری می باشد. لازم به ذکر است که برای تولید شیر کافی باید انرژی مورد نیاز مادر تامین شده و در صورت عدم دریافت انرژی کافی چربی بدن مادر از بین می رود بنابراین خصوصاً در زنانی که لاغر هستند اگر انرژی دریافتی محدود گردد به احتمال زیاد تولید شیر کاهش می یابد به همین دلیل توصیه می شود که زنان شیرده حداقل روزانه 1800 کیلوکالری انرژی دریافت کنند.
کربوهیدرات:
مقدار مصرف توصیه شده کربوهیدرات ها در دوران شیردهی بین 160 تا 210 گرم می باشد که با مصرف آن، میزان انرژی مورد نیاز برای تولید شیر کافی تامین می گردد. مصرف کافی کربوهیدرات ها از تولید مواد کتونی در خون جلوگیری کرده و قند خون را در حد مناسبی نگهداری می کند. مواد کتونی موادی شامل استون، استو استات و بتاهیدروکسی بوتیرات هستند که در سطح بالا سمی بوده و سبب اسیدی شدن خون و آسیب به اندام هایی مانند مغز می شوند. این مواد در نبود کربوهیدرات ها از شکست چربی ها تولید می گردند.
چربی ها:
مقدار و نوع چربی شیر مادر کاملاً متناسب با رژیم غذایی او می باشد. در زمان دریافت ناکافی انرژی توسط مادر بدن او از ذخیره چربی استفاده کرده و شیر تولید شده، اسید چرب مشابهی با ذخیره چربی مادر دارد. در خصوص مصرف چربی ها مصرف دو اسید چرب ضروری اسید لینولئیک و آلفا لینولنیک اسید مهم می باشند که به ترتیب پیش ساز آراشیدونیک اسید (AA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) هستند. این دو اسید چرب 60 درصد وزن خشک مغز را تشکیل داده که نصف آن AA و مابقی DHA است. براساس منابع علمی میزان نیاز مادر در دوران شیر دهی به اسید لینولئیک 13 گرم و به اسید آلفا لینولنیک 1/3 گرم در روز می باشد. از منابع غذایی غنی این اسیدهای چرب می توان ماهی، بذر کتان و مغز ها بویژه مغز گردو را نام برد.
ویتامین ها و مواد معدنی:
مصرف متعادل ویتامین ها و مواد معدنی در دوران شیردهی باید بدنبال مصرف آنها در دوران بارداری ادامه یابد. این مواد مغذی از طریق شیر مادر در دسترس نوزاد قرار گرفته و در رشد و تکامل او نقش زیادی دارد. در میان ویتامین ها میزان نیاز به ویتامین A و E در دوران شیردهی در مقایسه با دوران بارداری افزایش می یابد و در خصوص مواد معدنی میزان نیاز به مواد معدنی مانند روی و ید افزایش یافته و میزان نیاز به آهن کاهش دارد. بطور کلی تغذیه مادر باید شامل مقادیر کافی از 5 گروه مواد غذایی اصلی باشد تا از دریافت ویتامین ها و مواد معدنی اطمینان حاصل شود. میزان ویتامین D شیر مادر به میزان قرار گرفتن او در معرض نور خورشید وابسته است و وجود مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، روی، مس، فسفر و ید در تغذیه مادر شیرده ضروری است هر چند برخی از مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، آهن و روی بدون توجه به دریافت از طریق غذا می توانند از ذخایر بدن مادر وارد شیر شوند اما بطور کلی توصیه می شود مادران در دوران شیردهی مانند دوران بارداری از منابع کلسیم و سایر مواد معدنی استفاده نمایند.